SECULO XX EN GALICIA

Despois do provincialismo, federalismo e rexionalismo do siglo XIX, surxiu a etapa da Solidaridade Galega, dende o ano 1907 ata a Primeira Guerra Mundial, có obxetivo de conseguir un frente electoral unido pra eliminar o caciquismo e conseguir unha representación galega (o que saldouse con un fracaso). Unha primera etapa, ata Primo de Rivera, é a marcada polas Irmandades da Fala, cunha preocupación fundamental pola defensa da lingua galega. Ao extenderse, va cuaxando de novo a idea política do galeguismo. Así, Vicente Risco e Otero Pedrayo traballaron no aspecto cultural e tiveron contraparte no aspecto político Porteira e Lois Peña Novo. o relevo constitullerono a chamada Xeración Nós, torno a revista do mesmo nome, acompañada de 1920 a Segunda República por unha preocupación pola creación dun galeguismo controlado e instrumental dende o poder político central. Na Segunda República había dous tendencias fundamentais: a correspondente a Organización Republicana Galega Autónoma (ORGA) e a contraparte no Partido Galeguista (PG). o PG xorde da unión de varias tendencias representadas nas figuras de Vicente Risco, Ramón Otero Pedrayo, Ramón Cabanillas, Ramón Suárez Picallo, Alfonso Daniel Rodríguez Castelao, etc. No ano 1936 o PG, para lograr o estatuto pra Galicia, aliouse con o Frente Popular, e como resultado desa alianza sufriu unha escisión. Sen embargo, logrouse o Estatuto e Castelao presentouse as Cortes poco antes da Guerra Civil española.

MOVEMENTOS SOCIOPOLITICOS EN GALICIA

Avanzado O siglo XIX xurden en Galicia diversos movementos sociopolíticos: o carlismo que reivindica a defensa do desaparecido Reino de Galicia desde unha perspectiva tradicionalista e clerical: non consiguiu ser hegemónico debido a puxanza liberal de cidades como a Coruña. o provincialismo: defensa da identidade galega de corte liberal, reprimido tralo levantamento liberal contra Narváez en 1846 e os fusilamientos de Carral. o federalismo: movemento do democrático que redactó unha constitución pra un estado federado galaico, sen éxito debido ao caos da Primeira República Española e a crisis do republicanismo posterior. o rexionalismo: obra do economista Alfredo Brañas que se centra nunha defensa do autogoberno de claro perfil conservador. Teñe unha vertente liberal avanzada en pensadores como Manuel Murguía. o agrarismo: movemiento de masas campesiñas enfrentadas ao foro e a sistemas tributarios disfuncionais na realidade rural galega. Dende o punto de vista literario, o Rexurdimento protagonizado por Rosalía de Castro, Curros Enríquez o Eduardo Pondal supón o renacimento da cultura en lingua galega.

O SECULO XIX EN GALICIA

En 1833 Galicia perdeu su representatividade como unidade administrativa e desapareceu a xunta do Reino de Galicia. Es aquí onde nacen as actuais catro provincias galegas que estructuran o territorio baixo administración do goberno central.Encuentrase neste siglo o primer surxemento dun movemento político que defendeu a Galicia por causa desta pérdida do poder. o pronunciamento de Miguel Solís levantou en armas a unha parte do exército en contra do réximen autoritario de Narváez. Foron derrotados na batalla de Cacheiras, o 23 de abril de 1846, e fusilados os supervivintes, coñocidos a partir de ahí como os Mártires pola Libertade o Mártires de Carral. o Rexurdimento supuxo unha tentativa culturalista da defensa da galleguidad posterior a esa tentativa política, o afianzamiento da conciencia da diferenciación cultural unido a un ideal político. Esto supuxo a recuperación da lengua galega como vehículo de expresión social e cultural. Desta época son escritores como Rosalía de Castro, Manuel Murguía, Manuel Leiras Pulpeiro o Eduardo Pondal, entre otros.

Concepcion arenal

Esta muller tivo unha valentía inmensa, que serias capaz de facer por defender os teus dereitos e as tuas libertades, esta muller defendeu o seu dereito a estudar, e a ter os mesmos dereitos que os homes entre capa e espada, demostrou que as mulleres poden facelo igual ou mellor que os homes en moitos aspectos, e que non serven so pra fregar, limpia la casa, o manter ao marido cando chegue de traballar, deronlle varios premios a súa escritura, e sacou ao fin a carreira de dereito facendose pasar por un home, casouse cun compañeiro de clase, este era o único que se decatou de que era unha muller, e escribiron varias obras xuntos, tamen hai que destacar a colaboración que tiña concepción cós presos, xa que os axudaba bastante, e escribiu varias obras deles, recibiu o título de visitadora de cárceles de mulleres, Morreu o 4 de febreiro de 1893 en Vigo, donde foi enterrada.o seu epitafio o lema que a acompañou durante toda a sua vida: A virtud, a unha vida, a ciencia. Sen embargo, sua frase mais celebre foi probablemente "Odia o delito e compadece ao delincuente", que resume a sua visión dos delincuentes como o producto dunha sociedade reprimida e represora.

rosalia de castro

Din que as plantas non falan, nin as fontes nin os paxaros, Nin a onda cos seus rumores, nin co seu brillo das estrelas, Eu digo, pero é certo, mentres eu pasar, Murmurio-me e exclamar: -Aquí está o soño tolo Coa eterna primavera de vida e os campos, E en breve, moi en breve, terá cabelo gris, E vai tremer, paralizado, xeadas cubrindo a herba. -Hai cabelos brancos na cabeza, non hai xeo nos prados, Pero eu sigo soñando, somnámbulo, pobre incurable, Coa eterna primavera da vida que vai E o frescor perenne dos campos e das almas, Aínda que algúns murchar e mentres scorch outros. Astros e fontes e flores, non malignos dos meus soños, Sen eles, como é que te admiro e como vivir sen eles? Realmente que é a poesia, eu creo que a poesia e unha manifestacion de sentimentos que te pasan pola mente, rosalía foi unha muller que tivo que emigrar de galicia, e que sempre sofreu por non poder estar na súa terra, sempre os seus versos falando da sua añoranza da terra verde, e dos nosos campos da vella galicia, da marxinación do galego, que estaba a morre, a aínda hoxe segue morrendo, porque unha lingua cando non se usa es coma se estivesemos a punto de matala, grazas a esta muller coma moito outros podemos seguir falando hoxe en día o galego.

Miña avoa

Naceu no ano 1926 en guitiriz, provincia de lugo, viviu nunha aldea chamada roca, ao lado de guitiriz. viviu con 6 irmás e un irmán, agora mesmo so lle queda viva unha, que é mais pequena que ela, estos 8 irmas foron de pais diferentes, a misma muller pero distinto home, sua nai morreulle aos 99 anos no ano 1989, quedandolle 3 meses pa cumprir os 100, con dezasete anos viño pra ferrol, por motivos laborais, un señor daballe oficio nunha casa para traballar de sirventa, traballou nesta casa dende os 17 ata os 26, con 19 coñoceu ao meu avo, e aos meses de coñecelo, foi o primer e único home con o que mantivo relacións sexuais, con 26 anos deixou de traballar e se foi a vivir con el, casaronse e viviron xuntos, aos 27 anos tivo o único fillo que tiña. Os políticos que mais gustanlle son fraga porque era de villalba e coma vivia cerca do seu pobo xa a tiña mais que gañada, tamen di que gustaballe franco,porque di que nos tempos do caudillo viviase con moita tranquilidade, hai que destacar que miña avoa nunca foi a escola, sabe leer e escirbir de casualidade, logo dos 27 ata os 66 tivo unha vida de casada sen destacar nada importante, unha vida de ama de casa, coidando ao seu marido e ao seu fillo. O 20 de enero de 1992 quedase viuda e cambiase de casa e vai vivir soa a unha casa preto da do seu fillo, ten dous netos, o primeiro naceu no ano 1980 eo segundo no ano 1993.Na súa espalda ten algunha que outra ferida de guerra, operarona por primeira vez no ano 1974 da vesícula, tamén de cataratas dos dous ollos, o esquerdo no ano 2002 e o dereito no ano 2009, a última operación foi no ano 2012, fai menos dun mes na vea aorta, desta misma vea foi do que morreu o seu fillo, o 13 de agosto de 2011, dende o 14 de agosto estoi vivindo con ela, e agora mesmo esta loitando entre a vida e a morte, xa que ten unha idade considerable.

Entrevista 2!

Making off!

A ilustracción e Martin sarmiento

En canto ao último período citado, constitue un lugar común atribuir as Luces do Setecentos puntos de vista abstractos e universais, incompatibles coa preocupación polas realidades locais. Esto constitue unha deformación caricaturesca. no que respecta as linguas, en boa parte da Europa ilustrada, floreceu o interés polas falas non cultivadas é se poñen os cimentos prá a futura dialectoloxía.Neste caso, Galicia non só, non e unha excepción, se non que constitue un exemplo punteiro, sobre todo grazas a obra de Martín Sarmiento. O fraile sabio comenzoú a preguntarse polo seu idioma infantíl ao principio impulsado por motivacións eruditas; pero os seus estudios sobre o galego, as reflexións lingüísticas que desarrollou e as propostas que tivo o atrevimento do bosquexar (aunque non de publicar en vida) significaron unha primeira chamada de atención e sentaron as bases prá  emerxencia  dunha nova consciencia lingüística, que só comenzaría a espreitar case un século despois da súa morte. Non por casualidade, a nova visión do idioma galego que desperta con Martín Sarmiento coincide cós primeros pasos dun proceso que só se encaminaría coa decisión no século XIX.

A influencia da igrexia

No século  XVI se produciú otra novedade que terá consecuencias, a  reforma relixiosa é a  subsecuente Contrarreforma. Galicia, como o resto de España, permaneceú fiel a  ortodoxía católica e romana, o que tivo un efecto sociolingüístico. Roma impulsou unha política lingüística oposta a vulgarización dos textos e dos ritos que defendia os protestantes, e isto obstaculizou en certa medida a expansión das  linguas do estado  ascendentes como o castelán. Por casualidade, a primeira traducción completa da Biblia a este idioma que circulou legalmente en España  imprentouse  ata finais do século  XVIII. Esto facilitou, pola vía indirecta, o mantemento dos idiomas vernáculos (esto e, sólo falados) coma o galego.

 o galego perdeú a oportunidade de difundirse a través dun medio de comunicación poderosisimo como é a  imprenta. Mentras que en dominios lingüísticos en que se impulsou a Reforma, coma o alemán, a variedade adoptada nos textos sacros, nos ritos e na predicación barreu có seu prestíxio otras variedades cultas con diferentes bases dialectais, noutras áreas nas que se mantuvo a hexemonía católica, como Italia, as falas locais retiveron toda a súa vitalidade frente a o idioma común. En definitiva, o galego resistiu coma lingua falada polo conxunto dó pobo, pero seguiú perdendo oportunidades históricas prá actualizarse e avanzar: Renacemento e Humanismo, nos séculos XV e XVI; Ilustración e Racionalismo, no século XVIII.

O problema da imprenta

Xa sabemos que nos séculos dezaseis, dezasete e dezaoito, o galego non pasaba por un bo momento, xa que se chamaba a estos tres séculos, coma os séculos oscuros. Se chaman séculos oscuros por contrastar negativamente coas étapas anteriores e posteriores, caracterízasen pola ausencia casi total da lingua galega nós usos formais e ná súa escritura.
A aparición da imprenta supuxo prá o galego perder a oportunidade de poder difundirse a través dun medio de comunicación poderosísimo. A Igrexa é o Estado, preocupados por darlle forma a unha nación emergente, escolleron o castelán coma lingua habitual dos documentos, procesos e oficios. Destacaremos tamén neste período a sensibilidade dun personaxe excepcional coma  Martín Sarmiento.

o galego resistiú como lingua falada  polo conxunto de pobo, pero seguió perdendo oportunidades históricas pra actualizarse e medrar.

A copia impresa, comparado coa lenta, limitadísima e costosa reproducción dos escritos a través do traslado a man, non soamente  supuxo unha revolución no  que respecta a  capacidade de difusión das linguas ascendentes da Europa do seiscientos cá  partir de entón rivalizaban abertamente có latín, se non  que impuxo unha inédita disciplina ortográfica e lingüística a idiomas ata  entón carentes non soamente  de codificación, se non  incluso dunha  mínima fixación. Nas seguintes entradas que me faltan de este tema falarei dos problemas da nosa lingua pola culpa da igrexia  é tamen falarei de Martín sarmiento.